آشنایی با فرآورده های سیمانی مورد استفاده در ساختمان بر اساس مبحث پنجم مقررات ملی
سیمان ماده ای شیمیایی است که از آهک، رس و اکسیدهای معدنی تشکیل یافته و به عنوان ماده ی چسباننده در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. سیمان برخلاف گچ بر اثر ترکیب با آب دیر تر سخت می شود همچنین از ترکیب سیمان، سنگدانه و آب ماده ای یکپارچه به نام بتن ایجاد می شود.
در این نوشتار به بررسی کاربرد و ضوابط فرآورده های سیمانی در ساختمان می پردازیم.
تعریف فرآورده های سیمانی:
محصولاتی هستند که ماده چسباننده آنها یکی از انواع سیمان رایج باشد.
دسته بندی فرآورده های سیمانی:
الف) بتن: طرح اختلاط بتن باید با توجه به کاربرد، نوع مصالح و شرایط محیطی باشد. برای بتن های با مقاومت بیشتر از ۲۰ مگاپاسکال، تعیین نسبت های بهینه اختلاط باید از طریق مطالعات آزمایشگاهی و با در نظر گرفتن ضوابط طراحی براساس دوام صورت پذیرد.
ب) بلوک های سیمانی: این بلوک ها در دو دسته باربر و غیرباربر تولید و بسته به شرایط در ساخت دیوارهای باربر و غیرباربر استفاده می شوند. بلوک سقفی قطعه ای پیش ساخته و توخالی است که بین دو تیرچه قرار می گیرد و با توجه به ضخامت و مقاومت سقف، ابعاد آن متغیر است. از بلوک های سیمانی در ساخت سقف های مجوف استفاده می شود.
پ) بلوک های سیمانی سبک دانه: بلوک های سیمانی سبک دانه (توپر و توخالی) از اختلاط سیمان های هیدرولیکی، آب و دانه های سبک معدنی طبیعی و یا مصنوعی ساخته می شود.
ت) بلوک های بتن هوادار اتوکلاو شده یا بتن گازی: بلوک هایی هستند که با ایجاد تخلخل ناشی از واکنش شیمیایی یک عامل حباب ساز مانند پودر آلومینیوم، بعد از گیرش اولیه و برش و عمل آوری در محیط های تحت فشار بخار ساخته می شوند. این بلوک ها در دیوارهای غیرباربر داخلی و خارجی استفاده می شوند.
ث) بلوک های بتنی سبک اسفنجی: نوعی بتن سبک متخلخل است که تخلخل آن با استفاده از یک نوع ماده افزودنی کف ساز و یا در اثر یک فرآیند شیمیایی که منجر به تشکیل گاز در بتن بدون فرآیند اتوکلاو ایجاد می شود.
ج) موازییک: کف پوش متراک شده ای است که از مصالح سنگی، سیمان و آب با شکل و ضخامت یکنواخت ساخته می شود و دارای خصوصیات هندسی مشخصی است. موازییک ها به روش ویبره و یا خلا قالب گیری و سپس در ابعاد مورد نظر بریده می شوند.
چ) ملات های آماده: در کارخانه پیمانه و مخلوط می شوند. در ملات خشک آماده مصالح از پیش مخلوط شده و فقط به افزایش آب نیاز دارد.
ح) ورق های سیمانی الیاف دار: ورق هایی متشکل از یک چسباننده هیدرولیکی معدنی یا یک چسباننده سیلیکات کلسیمی که با واکنش های شیمیایی یک ماده سیلیسی و یک ماده آهکی تقویت و با الیاف سنتزی معدنی ساخته می شود.
خ) افزودنی های بتن عمدتا شامل مواد کندگیرکننده، حباب هواساز، زودگیرکننده، زود سخت کننده، نگهدارنده آب، روان کننده، فوق روان کننده و کاهنده میزان جذب آب هستند. مواد افزودنی می توانند تک منظوره یا چند منظوره باشند که انواع چند منظوره به گونه ای طراحی شده اند که بر یک عملکرد اصلی، حداقل یک عملکرد دیگر نیز داشته باشند.
ایمنی و بهداشت در هنگام استفاده از فرآورده های سیمانی:
در تماس مستقیم با مواد افزودنی باید از دستکش مناسب استفاده نمود و از تماس مستقیم آنها با بدن جلوگیری کرد.
سازگاری:
الف) در نقاط مرطوب فرآورده های سیمانی نباید در جاورت گچ و فرآورده های گچی قرار گیرند.
ب) از به کار بردن مواد اسیدی بر روی فرآورده های سیمان پرتلند پرهیز شود.
پ) از مواد پاک کننده اسیدی نباید در فرآورده های سیمانی استفاده شود.
ت) نماهای بتنی با استفاده از پوشش مناسب، باید در مقابل باران های اسیدی حفاظت شوند.
ث) ملات یا بتن اصلاح شده با لاتکس وقتی در معرض دایمی آب قرار می گیرد کاهش خواص از جمله مشخصات مکانیکی پیدا می کند. بنابراین ملات یا بتن اصلاح شده با پلیمر نباید در ساختمان هایی استفاده شوند که به طور مستمر در معرض آب قرار دارند.
ج) در مواردی که مواد افزودنی مختلف به صورت همزممان استفاده می شوند، باید نسبت به تاثیرگذاری آنها بر عملکرد یکدیگر و نیز سازگاری آن با سیمان دقت گردد.
چ) در طراحی مخلوط بتن با سایر مواد پایه سیمانی که در معرض شرایط آسیب رسان محیطی قرار می گیرند لازم است تمهیدات کافی به لحاظ مسائل دوام اندیشیده شود.
بسته بندی، حمل و نگهداری:
الف)تولید کننده موظف است مشخصات مواد افزودنی شامل نام محصول، نوع افزودنی، محدوده وزن پیشنهادی مصرف، زمان تولید و تاریخ مصرف را بر روی بسته بندی درج نماید.
ب) افزودنی ها باید به نحوی بسته بندی شوند که نسبت به رطوبت و یخ زدگی محفوظ باشند.
پ) افزودنی ها باید در انبارهای سرپوشیده و دور از معرض تابش مستقیم آفتاب نگهداری شوند.
مبحث ۵ مقررات ملی ساختمان با عنوان (مصالح و فرآورده های ساختمانی) یکی از منابع آزمون رشته های عمران (نظرات و اجرا) و معماری (نظرات و اجرا) می باشد. از اینرو داوطلبان آزمون می توانند از منابع گردآوری شده در سایت کلیدواژه برای تسلط و قبولی در آزمون استفاده نمایند:
نمونه سوالات مبحث ۵ مقررات ملی ساختمان مصالح و فرآورده های ساختمانی (تست های تالیفی)
آزمون آنلاین مبحث ۵ مقررات ملی (مصالح و فرآورده های ساختمانی)
پاسخ تشریحی سوالات مبحث ۵ آزمون نظام مهندسی معماری اجرا مهر۹۶