آشنایی با ضوابط اجرایی ساختمان های بتن آرمه با سیستم قالب تونلی (مبحث یازدهم)
اغلب سیستم سازه ای ساختمان ها در ایران به صورت اسکلت فولادی، بتنی و یا ترکیبی از فولاد و بتن می باشد. با توجه به آنکه اجزای تشکیل دهنده بتن در اغلب نقاط کشور به راحتی قابل دسترس است، به شرط وجود نیروی متخصص در زمینه آرماتور بندی و قالب بندی، اسکلت بتنی گزینه مناسبی برای ساخت اسکلت سازه می باشد.
در سال های اخیر روش های مختلفی در زمینه اجرای ساختمان های بتنی و تسریع در زمینه ساخت آن مطرح شده است. یکی از این روش ها روش اجرای ساختمان بتن آرمه با سیستم قالب تونلی است که باعث کاهش زمان ساخت، هزینه ساخت می شود و همچنین در برابر زلزله نیز مقاومت خوبی دارد.
از اینرو در فصل ششم مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان تحت عنوان «طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها» به سیستم قالب تونلی پرداخته است. کهدر ان مقاله نکات مهم این روش در ذیل مطرح می شود.
تعریف سیستم قالب تونلی:
یکی از روش های صنعتی اجرای ساختمان های بتنی بوده که دیوار و سقف بطور همزمان با قالب یکپارچه اجرا می شود.قالب های مورد استفاده به اندازه تقریبی ابعاد فضاها هستند.
شالوده:
شالوده سیستم قالب تونلی به صورت نواری یا گسترده براساس شالوده دیوار مطابق ضوابط مباحث هفتم و نهم مقررات ملی ساختمان طراحی و اجرا گردد.
ملاحظات معماری:
الف) در سیستم قالب تونلی، ساختمان باید دارای شکل متقارن یا تقریبا متقارن نسبت به محورهای اصلی بنا باشد.
ب) امکان تغییر ابعاد قالب پس از ساخت و تولید قالب منتفی است.
ج) با توجه به باربر بودن دیوارها، ملاحظات عدم تغییر مسیر انتقال بار در ارتفاع، جلوگیری از تعبیه بازشوهای بزرگ در دیوارها، تقارن در طرح دیوارهای باربر الزامی است.
ملاحظات طراحی:
الف) در سیستم قالب تونلی، بارهای ثقلی و جانبی توسط سیستم دیوار و دال به صورت یکنواخت به شالوده منتقل می شوند.
ب) برای جلوگیری از تمرکز تنش های موضعی و نیز به حداقل رساندن اثر پیچش، پیوستگی دیوارهای برشی سازه ای در سرتاسر ارتفاع باید حفظ گردد.
پ) برای تعبیه حداقل نامعینی سازه، لازم است تعداد محور دیوار یا قاب (سیستم مقاوم) در هر یک از جهات اصلی کمتر از ۲ نباشد.
ت) توصیه می شود سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه ای در یک جهت از هشتاد درصد سطح مقطع دیوراهای سازه ای در جهت دیگر کمتر نباشد.
ث) حداقل مقاومت مشخصه فشاری بتن برای سیستم قالب تونلی باید ۲۵ مگاپاسکال باشد.
ج) اتصال دیوارهای داخلی و خارجی سازه ای به سقف باید بصورت همزمان اجرا شود. این اتصال باید بتواند نیرها و لنگرهای ناشی از بارهای قائم و جانبی را به سیستم دیوراهای باربر بتن مسلح منتقل کند و توانایی تحمل بارهای تکراری و رفت و برگشتی زلزله را بدون کاهش چشمگیر مقاومت فراهم آورد.
ملاحظات اجرایی:
روش های ساخت سیستم قالب تونلی به صورت روش های زیر می باشد.
الف) قالب بندی کامل و همزمان دیوارها و سقف ها
ب) قالب های موسوم به میز پرنده
پ) دال های نیمه پیش ساخته و پیش ساخته برای سیستم سقف
دیوارها و سقف های بتن درجا:
الف) قالب های مورد استفاده با اندازه های تیپ و مدولار
ب) استفاده از رابط دو طرف قالب (تای بولت) برای اتصال دو قالب مجاور در قسمت های افقی و از طریق حفره های تعبیه شده در قالب
پ)استفاده از غلاف پلیمری (لوله PVC) برای اینکه رابط دو طرف قالب مستقیما با بتن در تماس نباشد و آزادسازی آن آسانتر باشد بلامانع است.
ت) بازشدگی در دیوار و سقف باید با پیش بینی در قالب بندی اجرا شود.
ث) دیوارهای خارجی و نما در تراز دیافراگم های سقف با مهاری ها یا رکابی های فولادی به سازه اصلی مهار شوند.
ج) لوله های برق به منظور جلوگیری از آسیب دیدن در هنگام بتن ریزی، صورت عمودی اجرا شوند.
چ) اسلامپ یا کارایی بتن در این سیستم ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلیمتر است.
ح) حداکثر قطر سنگدانه ها در دیوارهای با ضخامت کمتر از ۲۰۰ میلیمتر، ۱۶ میلیمتر و در دیوارها با ضخامت بیشتر از ۲۰۰ میلیمتر، ۲۰ میلیمتر می باشد.
خ) اجرای پله ها باید پس از اجرای کامل سازه انجام شود.
د) اتصال پله ها به سازه باید به صورت اتصال تر یا جوشی اجرا شود.
بتن ریزی در سیستم قالب تونلی:
الف) ویبره کردن فقط به وسیله ویبراتور شلنگی و لرزاندن قالب مجاز است.
ب) در صورت کم بودن تراکم میلگرد و وجود فضای داخلی کافی قالب میتوان از لوله های آویز، ناودان و یا قیف هادی برای بتن ریزی استفاده کرد.
پ) چنانچه ضخامت دال کمتر از ۱۰ سانتی متر و کارای بتن در حد خمیری باشد بهتر است از روش های تراکم دستی برای متراکم کردن بتن استفاده نمود.
برای آشنایی بیشتر با سیستم قالب بتنی و همچنین تسلط بیشتر به مبحث یازدهم مقررات ملی ساختمان که یکی از منابع آزمون نظام مهندسی است، میتوانید از مطالب زیر که در سایت کلید واژه نیز استفاده نمایید:
نمونه سوالات (تست تالیفی) مبحث یازدهم (طرح و اجرای ساختمان صنعتی) ویژه آزمون نظام مهندسی
پاسخ تشریحی سوالات مبحث ۱۱ در آزمون نظارت عمران مهر ۹۶
به نظر بنده ایراد مهمی که سازه های قاب تونلی دارند لبه های باز انتهایی دیوارهای برشی یا همان دیوار های بار بر می باشد. مطمئنم که این لبه های آزاد قابلیت کمانش خارج از صفحه به راحتی خواهند داشت. چرا برای لبه های آزاد فوق از ستون چسبیده به دیوار استفاده نمی کنند؟ تا پانل مطمئنی داشته باشیم؟
به نظر من باید لبه های باز با چسباندن دولایه نوار frp مقاوم شوند. از دوطرفه دیوار. لیکن جریان برش با توجه به اساس مقطع دیوار و الیاف چسبیده به آن باید محاسبه و با توجه به ضخامت بسیار کم الیاف دیوار باید از هم شدن در صفحه خارج از خود که خود با توجه به بار بر بودن و اثر پی دلتا بسیار خطرناک است جلوگیری شود. به مهندسان مشاور توصیه میکنم این ضعف در نظر گرفته نشده را با راه حل فوق سریعا اصلاح و نسبت به اصلاح و تقویت سازه های از این نوع که خیلی هم اجرا شده سریعا فراخوان صادر شود. بسیار سپاسگزارم تا نظر بنده را منعکس فرمایید و به اشتراک بگذارید.