سنگدانه های مصرفی در ساختمان ها براساس ضوابط مبحث ۵ مقررات ملی

سنگدانه (Aggregate) از دانه های سنگی تشکیل شده است که در ساخت بتن و ملات در ساختمان به کار می رود. ویرایش سال ۹۶ مبحث پنجم در فصل ۷ به بررسی سنگدانه های مصرفی در ساختمان ها پرداخته است. در این مطلب از سایت کلید واژه مهمترین نکات مبحث ۵ در مورد سنگدانه ها مطرح شده است.

تعریف سنگدانه:

مصالح طبیعی، مصنوعی یا بازیافت شده ماندد مس، شن، سنگ شکسته، یا سرباره کوره بلند ذوب آهن و خاک رس منبسط شده دانه ای است که در تولید بتن و ملات ساختمانی به کار می رود.

دسته بندی سنگدانه ها:

از نظر اندازه به دو دسته زیردانه و درشت دانه تقسیم می شوند:

الف) سنگدانه ریز (ماسه): بخشی از سنگدانه که از الک ۴/۷۵ میلیمتر (نمره ۴) رد شود و روی الک نمره ۲۰۰ (۷۵ میکرومتر) باقی بماند.

ب) سنگدانه درشت (شن): بخشی از سنگدانه که روی الک ۴/۷۵ میلیمتر باقی بماند.

سنگدانه ها از نظر چگالی به انواع زیر تقسیم می شوند:

الف) سنگین دانه: سنگدانه ای با چگالی زیاد ماندد سرپانتین، باریت، مگنتیت، لیمونیت و … که در ساخت بتن سنگین به کار می رود. چگالی انبوهی فله ای این سنگدانه از سرپانتین تا آهن یا فولاد از ۲۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب تا ۷۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب تغییر می کند.

ب)سبک دانه: سنگدانه های با چگالی کم است که در ساخت بتن سبک کاربرد داردو شامل سنگدانه های طبیعی، مانند پومیس، خاکسترهای آتش فشانی، توف، دیاتومیت و سنگدانه های سبک مصنوعی مانند، رس، شیل و اسلیت منبسط شده، شیل های دیاتومه ای، پرلیت، ورمیکولیت و سرباره منبسط شده و محصول نهایی احتراق کک یا زغال سنگ است.

پ) سنگدانه با وزن معمولی: سنگدانه ای است غیر از سنگدانه سبک یا سنگین، که برای ساخت بتن با چگالی معمولی به کار می رود.

ضوابط HSE سنگدانه ها:

الف) سنگدانه ها را نباید از سواحل دریا و رودخانه تامین کردف برای حفظ محیط زیست لازم است از ذخایر مخلوط رودخانه های قدیم و منابع کوهی استفاده شود. در فرآیند تولید باید از انتشار گرد و خاک زیاد در کارگاه تولید سنگدانه جلوگیری شود. یکی از روش ها آب پاشی بر روی سرند اول این کارگاه ها است.

ب) در صورت مطابقت مشخصات سنگدانه شکسته بازیافتی از آوارهای ساختمانی با ویژگی های استاندارد سنگدانه بتن، می توان برای کمک به حفظ محیط زیست در ساخت بتن از آنها به جای بخشی از سنگدانه طبیعی استفاده کرد.

سازگاری سنگدانه ها:

کاربرد سنگدانه های واکنش زا با سیمان های قلیایی زیاد، به ویژه در پروژه های مهم و آبی مجاز نیست. در صورت استفاده از سنگدانه های واکنش زا لازم است برای کنترل انبساط ناشی از واکنش قلیایی- سنگدانه از مواد پوزولانی به مقدار لازم استفاده شود.

نحوه بسته بندی، حمل و نگهداری سنگدانه ها:

الف) سنگدانه باید قبل از مصرف در بتن و ملات در جای مناسبی انبار شود. سنگدانه نباید برای بتن ریزی در هوای سرد در معرض یخبندان و رطوبت و در بتن ریزی در هوای گرم در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار گیرد.

ب) حمل و نگهداری سنگدانه ها نباید سبب جداشدگی آنها شود. هنگاک حمل لازم است سنگدانه در پوشش یا دروم مخزن قرار گیرد. تا میزان آلودگی کاهش یابد.

پ) شرایط حمل و جابجایی به گونه ای باشد که سنگدانه ها شکسته نشوند.

ت) شن های با حداکثر اندازه بیش از ۳۸ میلیمتر، باید در دو گروه کمتر و بیشتر از ۲۵ میلیمتر نگهداری شوند. شن های با حداکثر اندازه ۳۸ میلیمتر یا کمتر باید در دو گروه کمتر و بیشتر از ۱۹ میلیمتر نگهداری شوند. این کار امکان جدا شدن دانه ها از یکدیگر را کاهش می دهد.

ث) در هنگام بارش و یا یخبندان باید سنگدانه های واقع در فضای آزاد با برزنت یا ورقه های پلاستیکی پوشانده شود.

ج) شیب مخروط های دپوی شن و ماسه نباید زیاد باشد، زیرا شیب زیاد دپوها موجب جدا شدن دانه های ریز و درشت از هم می شود.

چ) سنگدان ها تا حد امکان باید به صورت لایه هایی با ضخامت یکسان بر روی یکدیگر ریخته و انبار شوند. سنگدانه ها باید با لودر یا وسایل مناسب دیگر به گونه ای برداشته شوند که هر بار قسمت هایی از همه لایه های افقی برداشته شوند.

ح) محل دپوی شن و ماسه باید به گونه ای باشد که همواره امکان تخلیه آب مازاد آنها وجود داشته باشد.

خ) سنگدانه های انبار شده در دپو باید حداقل ۱۲ ساعت در محل باقی مانده و سپس مصرف شود. این امر موجب می شود که رطوبت سنگدانه ها به حد یکنواخت و پایدار برسد.

د) سیلوی ذخیره سنگدانه ها تا حد امکان باید با مقطع مربع یا دایره و شیب مخروط یا هرم آن کمتر از ۵۰ درجه باشد. سنگدانه ها باید به صورت قائم در داخل سیلو ریخته شوند تا از برخورد سنگدانه با جداره های سیلو جلوگیری شده و دانه ها از هم جدا نشوند.

ذ) در صورتی که سیلوی ذخیره سنگدانه ها پر باشد امکان شکسته شدن سنگدانه ها و تغییر دانه بندی آن کاهش می یابد. برای خالی کردن سنگدانه ها به اخل سیلو باید از نردبان ویژه سنگدانه استفاده شود.

ر) اگر شرایط به گونه ای باشد که امکان شکسته شدن سنگدانه ها در حین جابجا کردن با انبار کردن وجود داشته باشد، باید قبل از ساخت بتن با این سنگدانه ها، بار دیگر آنها را دانه بندی کرد.