آشنایی با ملاحظات معماری و محوطه ساختمان ها بر اساس ضوابط پدافند غیرعامل بر اساس مبحث ۲۱
واژه پدافند به معنی دفع و کاهش تاثیرات آفندی دشمن و جلوگیری از دستیابی به اهداف و مراکز خودی می باشد.که در این مطلب از سایت کلید واژه قصد داریم درباره آشنایی با ملاحظات معماری و محوطه ساختمان ها بر اساس ضوابط پدافند غیرعامل بپردازیم
پدافند غیرعامل به مجموعه ای از اقدامات که با اجرای آنها از وارد شدن آسیب به تاسیسات حیاتی و نظامی و غیر نظامی و همچنین تلفات انسانی جلوگیری شود و یا میزان خسارات و تلفات انسانی به حداقل ممکن برسد. در پدافند غیرعامل الزامی به استفاده از ادوات جنگی نمی باشد.
در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان تحت عنوان پدافند غیرعامل حداقل ضوابط و ملاحظات معماری ساختمان ها را در فصل دوم گنجانده است که در نظر گرفتن این ضوابط موجب افزایش بازدارنگی، کاهش آسیب پذیری و تسهیل مدیریت بحران می شود.
معماری و پدافند غیر عامل:
رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی معماری الزامی است. برای ارائه طرح مایه، طراح باید قادر به نظریه پردازی تهاجم احتمالی دشمن بوده و راهکارها را، با اخذ نظرات کارفرما، بهره بردار و کارشناسان میان رشته ای به صورت طرح های اولیه ارائه دهد.
جانمای ساختمان:
االف) با توجه به افزایش خطرپذیری در تمرکز ساختمان ها، افراد، فعالیت ها و سرمایه ها، طراحی باید به صورت غیرمتمرکز صورت گیرد.
ب) به منظور کاهش خسارات و اثرات انفجار توصیه می شود، بین ساختمان و راه دسترسی اصلی، فضاهای حایل ایجاد گردد.
پ) مکانیابی ساختمان تا حد امکان هماهنگ با عوارض طبیعی و یا مصنوعی و یا مدفون صورت گیرد.
ت) به منظور کاهش خطر ریزش آوار، فضایی با عرض حداقل یک سوم ارتفاع ساختمان، به عنوان حریم آوار، در این حریم، صرفا ایجاد فضای سبز و مستحدثات ایمن در برابر آوار مجاز است.
فضاهای باز پیرامون ساختمان:
الف) در فضاهای باز، باید مکان ها و دیوارک هایی به عنوان جانپناه ایجاد گردد.
ب) اجرای فضای باز باید براساس اصل انعطاف پذیری و با عملکردهای چند منظوره، طراحی شوند.
پ) در عناصر و اجزای مبلمان شهری، تا حد امکان از احداث و ایجاد لبه های تیز گوشه (تا ارتفاع ۲ متری زمین) جلوگیری شود.
ت) در مجموعه های زیستی و هر مرحله شهری، در حد امکان باید محل های مناسبی برای عملیات امداد و نجات، با امکانات فرود بالگرد، پیش بینی شوند.
ث) محوطه تا حد امکان باید از چمن و یا درخت و گیاه مناسب پوشیده شود. نصب سنگ های بزرگ تزیینی، که ایجاد نوعی جان پناه مقاوم می نمایند، در صورت نداشتن گوشه های تیز، بلامانع است.
مجموعه زیستی:
الف) محوطه هر مجموعه زیستی با بیش از ۲۰۰ واحد مسکونی باید دارای حداقل دو ورودی-خروجی (دروازه) باشد که با فاصله مناسب و دور از یکدیگر قرار گیرند.
ب) ابعاد دروازه ها باید متناسب با حجم تردد سواره و پیاده در زمان بحران، پیش بینی شوند.
پ) دروازه ها باید به گونه ای باشند که در صورت تخریب، موجب انسداد تردد وسایل نقلیه نشوند.
ت) مسیرهای دسترسی باید به نحوی طراحی شوند که با حداقل نمودن تداخل حرکت عابرین پیاده و وسایل نقلیه، کارای به حداکثر برسد.
ث) طراحی هندسی مسیرهای محوطه باید به گونه ای باشد که تقاطع اضلاع، نرم (منحنی) و فاقد زوایای تند باشند.
ج) در حاشیه مسیرهای پیاده و سواره رو، حداقل یک ردیف درخت در ترکیب با پشته ی خاکی چمن کاری شده و یا جعبه گلدان، طراحی و اجرا شود.
چ) معابر پیاده باید فاقد ناهمواری، برآمدگی و سطوح لغزنده باشند و از بکاربردن مصالح کندکننده حرکت در آنها خودداری شود.
جانپناه ها:
الف) محل استقرار جانپناه ها باید خارج از حریم آوار باشد.
ب) جان پناه ها باید ظرفیت کم و پراکندگی مناسب، در خارج از مسیرها و فضای باز، ایجاد شود.
پ) شکل جان پناه ها باید نرم (منحنی) و فقاد تیز گوشه بوده و سازه ی آنها، مقاوم در برابر موج انفجار باشند.
ت) فاصله جان پناه ها از یکدیگر، حداکثر ۲۰ متر باشد.
طراحی معماری ساختمان:
الف) فرم ساختمان بیش از ۶ طبقه باید به صورتی باشد که آوار آن باعث انسداد دسترسی ها به ساختمان نشود.
ب) طراحی پیلوت های از دو طرف باز، توصیه می شود.
پ) شکل ساختمان تا حد امکان باید محدب و یا مدور باشد.
مسیرهای حرکت:
الف) طرایح فضاهای ورودی ساختمان با رعایت الزامات معماری به نحوی باشد که ورودی موج انفجار به ساختمان حداقل گردد.
ب) در فضاهای مث بزرگ (مانند هال، لابی و …) ساختمان، مسیرهای حرکت نباید روبروی هم و مستقیم باشند.
پ) از ایجاد فضاهای دارای طرح خطی (مانند راهروهای طولانی و مستقیم) پرهیز شود و درهای داخل آنها، روبروی یکدیگر قرار نگیرند.
نمای ساختمان:
الف) هدسه پیرامونی ساختمان باید ساده، صاف و دارای شکل محدب باشد.
ب) سطوح شیشه خورنما و تعدا بازشو ها به کمترین مقدار ممکن برسد.
پ) مصالح روکار نما باید به گونه ای باشند که در اثر انفجار دچار خردشدگی نشده و به قطعات تیز تبدیل نشوند.
ت) در نمای مجاور معابر، از طبقه ۴ به بالای ساختمان، احداث بالکن یا شبه بالکن سراسری الزامی است.
ث) در صورت استفاده از نمای آجری آن را با ضخامت کمینه ۲۲ سانتی متر به صورت مسلح و با تصال لازم به سازه اجرا نمود.
پنجره ها و بازشوها:
الف) تا حد امکان از پنجره های کمتر و کوچکتر استفاده شود.
ب) ارتفاع پنجره ها تا جایی که ممکن است به سقف طبقات نزدیک باشد تا ترک های ناشی از خرد شدن شیشه ها به افراد داخل ساختمان برخورد نکند.
پ) جنس شیشه های بکار رفته در پنجره ها باید از نوع لمینت باشد تا پس از گسیختگی قطعات خرد شده به اطراف پرتاب نشوند.
ت) درهای ورودی ساختمان مراکز تجمع و پنجره ها، باید به سمت خارج باز شوند.
ث) چارچوب درهای ورودی و سایر چارچوب ها باید با بتن مناسب پرشده و دارای اتصال لازم به سازه باشند.
مبحث ۲۱ جز منابع آزمون نظام مهندسی می باشد و معمولا تعداد سوال کمی در آزمون از این مبحث مطرح می شود که نسبتا ساده است. برای موفقیت در آزمون نظام مهندسی داوطلبان می تونند از منابع زیر استفاده نمایند:
نمونه سوالات طراحی شده مبحث ۲۱ (پدافند غیر عامل) ویژه آزمون نظام مهندسی
