آشنایی با ضوابط انتخاب و جانمایی آسانسور براساس مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان (آسانسور و پلکان برقی)
آسانسور یا معادل فارسی آن بالابر (برای حمل بار) یا آسان بر (برای جابجایی انسان ها) یک وسیله جابجایی عمودی است که در دو نوع کابل کششی حرکتی با وزنه های تعادل یا پمپ هیدرولیکی می باشد.
در مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان به آسانسورها و پلکان های برقی پرداخته شده است که در این مقاله ی سایت کلید واژه ضوابط حداقلی این مبحث را در مورد آسانسور بیان می کنیم.
تعریف آسانسور: وسیله ای است متشکل از کابین، معمولا وزنه تعادل و اجزای دیگر که با روش های مختلف، مسافر، بار و یا هر دو را بین طبقات ساختمان جابجا می کند.
انواع و کاربرد آسانسور:
الف) آسانسورهای کششی جهت حمل بار، مسافر، تخت بیمار یا برانکارد و اتومبیل
ب) آسانسورهای هیدرولیکی جهت حمل بار، تخت بیمار یا برانکارد و اتومبیل
ج) آسانسورهای کششی و یا هیدرولیکی نماباز، پانوراما و مسافربر.
آسانسور کششی: آسانسور است که حرکت آن بر اثر ایجاد نیروی اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش، به هنگام چرخش آن، توسط سیستم محرکه به وجود می آید.
آسانسور هیدرولیکی: در این آسانسور سیلندر و پیستون هیدرولیکی عامل حرکت کابین بوده و ممکن است دارای وزنه تعادل نیز باشد.
الزامات انتخاب آسانسور:
الف) طراح معمار باید تعداد، ظرفیت و نوع (مسافر، باربر و …)آسانسورهای ساختمان را در مراحل اولیه طراحی تععین و آنها را براساس اطلاعات به دست آمده و مقررات مبحث پانزدهم جانمایی کند.
ب) در ساختمان های با طول قائم حرکت بیش از ۷ متر از کف ورودی اصلی (معمولا بیش از ۳ طبقه) تعبیه آسانسور الزامی است.
پ) در ساختمان های ۸ طبقه یا ساختمان های با طول حرکت ۲۸ متر و بیشتر از کف ورودی اصلی، حداقل دو دستگاه آسانسور پیش بینی گردد.
ت) در ساختمان هایی که وجود آسانسور الزامی است، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیت حمل صندلی چرخدار را دارا باشد.
ث) در کلیه ساختمان هایی با طول مسیر حرکت بیش از ۲۱ متر از کف ورودی اصلی، لازم است حداقل یک دستگاه آسانسور مناسب حمل بیمار تعبیه شود. این اسانسور باید با یک علامت مخصوص قابل رویت مشخص شده و به کلیه طبقات سرویس دهد.
آشنایی با ضوابط انتخاب و جانمایی آسانسور
جانمایی آسانسور:
طراحی باید محل صحیح قرارگیری آسانسور در ساختمان را با توجه به معیارهای سهولت دسترسی، رفت و آمد مسافران و هدایت آنها به سمت آسانسور تعیین نماید، به گونه ای که آسانسور در مرکز حرکتی و ترافیکی ساختمان قرار گرفته و بتوان با کمترین حرکت و جابجایی مسافر یا بار، از نقاط مختلف ساختمان به آنها دسترسی پیدا کرد.
الف) حداکثر مسافت از در ورودی ساختمان یا آپارتمان ها تا در آسانسور در هر طبقه ۴۰ متر می باشد.
ب) در صورتی که تعداد آسانسورها سه دستگاه یا کمتر باشد می توان آنها را در یک چاه قرار داد. اگر تعداد ۴ دستگاه باشد حداقل در دو چاه مجزا قرار گیرند و در صورتی که بیش از ۴ دستگاه باشند حداکثر چهار دستگاه آسانسور می توانند در یک چاه مشترک قرار گیرند.
پ) در هتل ها و بیمارستانها و ساختمان های مسکونی لازم است برای جلوگیری از انتقال سر و صدای ناشی از عملکرد و حرکت آسانسور تمهیدات لازم پیش بینی گردد و چاه آسانسور از اتاق های بستری یا خواب دور باشد.
چاه آسانسور:
ابعاد چاه آسانسور باید متناسب با ظرفیت کابین، نوع در و سرعت آسانسور طراحی شود.(پیوست ۲ مبحث ۱۵)
دیواره ها و سقف چاه آسانسور:
الف) دیوراره ها و تیغه های پوشاننده چاه آسانسور باید از مصالح مقاوم در برابر آتش (قابلیت تحمل بیشتر از یک ساهت) ساخته شوند. در صورتی که دیواره های چاه آسانسور از شیشه ساخته شوند مقاومت در برابر حریق ملاک نمی باشد ویکن باید ایم شیشه ها از نوع لمینیت شده با ارتفاع متناسب با اندازه های مشخص شده در استاندارد ملی آسانسور مطابق باشد.
ب) طراحی سقف چاه آسانسور برای بارهای استاتیکی و دینامیکی قطعات ثابت و تجهیزات متعلق به آسانسور
پ) سطح داخلی دیوار های چاه آسانسور باید با مصالح مناسب به گونه ای پوشانده شوند که کمترین خلل و فرج رادارا باشد (مانند سیمان کاری لیسه ای)
ت) چاه منحصرا باید برای آسانسور ساخته شود .نصب و عبور هرگونه لوله، سیم و تجهیزات دیگر، به استثنای سیم کشی و لوه کشی برق مربوط به سیستم روشنایی چاه، کابل های برق تغذیه و سیستم کنترل مخصوص آسانسور در داخل چاه آسانسور، ممنوع است.
ث) روشنایی چاه آسانسور باید به نحوی باشد که دو عدد چراغ در فاصله ۵۰ سانتی متری از بالاترین و پایین ترین نقطه چاه و مابقی چراغ ها با فواصل حداکثر ۷ متر با حفاظ و قابلیت روشن و خاموش شدن از محل موتورخانه نصب شوند.
ج) وزنه تعادل و کابین باید در یک چاه باشند.
برق اضطراری
در صورتی که وجود برق اضطراری برای ساختمان ضروری باشد باید حداقل یک آسانسور از هر گروه آسانسور در ساختمان از برق اضطراری تغذیه گردد.
از آنجائیکه مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان یکی از منابع آزمون نظام مهندسی است لذا به داوطلبان آزمون نظام مهندسی توصیه می شود از منابع زیر برای موفقت در آزمون استفاده نمایند.
دانلود فایل مبحث ۱۵ ویرایش ۱۳۹۲
مهمترین تغییرات مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان در ویرایش ۹۲
آشنایی با ضوابط انتخاب و جانمایی آسانسور